سرطان بیماری است که متاسفانه فقط به سراغ بزرگترها نمی آید بلکه کودکان را هم درگیر میکند. اگرچه بروز سرطان میان کودکان نادر است، اما بر اساس گزارش ها، تعدادی از سرطان ها در دوران جنینی تا 19 سالگی شایع ترند که در صورت تشخیص سریع، امکان پاسخ به درمان در آنها افزایش می یابد. در ادامه با شایع ترین سرطان در کودکان آشنا خواهیم شد.
شایع ترین سرطان ها در کودکان
سرطان خون(لوسمی)
سرطان خون جزو شایعترین سرطانهاست، که امروزه آن را از جمله سرطانهای قابل علاج ذکر میکنند و بیشتر در کودکان سنین 2 تا 6 سال ظاهر میشود. سرطان خون که از آن به لوسمی هم یاد میشود فرایند تکثیر، خونسازی و ایمنی طبیعی بدن را مختل میکند. لوسمی میتواند درد استخوان و مفصل، خستگی، ضعف، رنگپریدگی، خونریزی یا کبودی، تب، کاهش وزن و سایر علائم را ایجاد کند. لوسمی حاد میتواند بهسرعت پیشرفت کند بنابراین باید هرچه سریعتر درمان (معمولاً با شیمیدرمانی) شود.
تومورهای مغز و نخاع
تومورهای مغزی و سیستم عصبی مرکزی دومین نوع از سرطانهای رایج در کودکان هستند. انواع بسیاری از تومورهای مغزی وجود دارد و درمان برای هر یک متفاوت است.
بیشتر تومورهای مغزی در کودکان از قسمتهای پایین مغز، مانند مخچه و ساقه مغز، شروع میشوند. تومورها میتوانند باعث سردرد، تهوع، استفراغ، تاری دید، سرگیجه، تشنج، مشکل در راه رفتن یا دست زدن به اشیاء و سایر علائم شود.
نوروبلاستوما
نوروبلاستوما نوعی سرطان است که از سلولهای عصبی نابالغ در بخش های مختلفی از بدن بوجود می آید.
در بیشتر موارد این بیماری دراطراف غدد فوق کلیوی بروز میکند که سلولهای عصبی یکسانی دارند و درقسمت فوقانی کلیه قرار گرفته اند. اما این امکان نیز وجود دارد که نوروبلاستوما در سایر نواحی شکم و قفسه سینه، گردن و اطراف ستون فقرات بروز کند که در آنها مجموعه ای از سلولهای عصبی وجود دارد. نوروبلاستوم در اغلب موارد کودکان 5 سال به پایین را گرفتار میکند و احتمال بروز آن برای کودکان بزرگتر، کم است. دردشکم یا قفسه سینه ، بروز توده هایی در زیر پوست که به لمس حساس نمی باشند ، تغییر در عادات اجابت مزاج ، درد استخوان ، تب و کاهش وزن می تواند از علائم این بیماری باشد.
تومور ویلمز
تومور ویلمز که با نام نفروبلاستوما هم شناخته می شود بر هر دو کلیه اثر می گذارد، ولی معمولا فقط در یکی از کلیه ها رشد می کند. پزشکان معتقدند که این تومور زمانی شروع به رشد می کند که رشد جنین در رحم آغاز می شود و بعضی از سلول هایی که قرار است کلیه ها را تشکیل دهند درست کار نمی کنند و تومور درست می کنند. از علائم این بیماری می توان به تهوع، تورم شکم، لمس توده شکمی، درد شکم، تب، فشار خون بالا، دیده شدن خون درادرار و از دست دادن اشتها اشاره کرد.
با آنکه تومورهای ویلمز زمانی که کشف می شوند بزرگ هستند، ولی اغلب آنها به قسمت های دیگر بدن پخش نمی شوند. این باعث می شود که درمان آنها موفقیت آمیز باشد.
لنفوم
لنفوم ها در سلولهای سیستم ایمنی بدن شروع میشوند. این سلولها لنفوسیتها نامیده میشوند. لنفوم ها اغلب در گرههای لنفاوی و سایر بافتهای لنفاوی مانند لوزهها یا ایمون ها شروع میشوند. این سرطانها همچنین میتوانند مغز استخوان و سایر اعضای بدن را تحت تأثیر قرار دهند. نشانهها بستگی به مکان سرطان دارد و میتواند شامل کاهش وزن، تب، عرق، خستگی و تودهها (گرههای لنفاوی متورم) زیر پوست در گردن، زیر بغل یا کشاله ران باشد.
2نوع اصلی لنفوم، لنفوم هوچکین و لنفوم غیر هوچکین است. هر دو نوع در کودکان و بزرگسالان رخ میدهد.
- لنفوم هوچکین بیشتر در اوایل بزرگسالی (15 تا 40 سالگی، معمولاً افراد بالای 20 سال) و در اواخر بزرگسالی شایعتر است. لنفوم هوچکین در کودکان کمتر از 5 ساله نادر است. این نوع سرطان و نوع درمان آن در کودکان و بزرگسالان بسیار مشابه است.
- لنفوم غیر هوچکین در کودکان کوچکتر شایعتر از لنفوم هوچکین است اگرچه در کودکان کمتر از 3 سال نادر است.شایعترین نوع لنفوم غیر هوچکین در کودکان متفاوت از بزرگسالان است. این سرطانها اغلب بهسرعت پیشرفت میکنند و نیاز به درمان سریع دارند اگرچه نسبت به بسیاری از لنفومهای غیر هوچکین در بزرگسالان به درمان جواب بهتری میدهند.
رابدومیوسارکوم
رابدومیوسارکوم در سلولهایی که معمولاً در عضلات اسکلتی رشد میکنند، شروع میشود. عضلات اسکلتی عضلاتی هستند که همه بدن را کنترل میکنند. این نوع سرطان میتواند تقریباً در هرجایی از بدن ازجمله سر و گردن، کشاله ران، شکم، لگن یا دستوپا شروع شود و باعث درد، تورم یا هر دو باشد. این شایعترین نوع سارکوم بافت نرم در کودکان است.
رتینوبلاستوم
رتینوبلاستوم نوعی سرطان چشم است که در بافت شبکیه چشم ایجاد میشود و شایع ترین نوع سرطان چشم در اطفال می باشدکه تا قبل از یک سالگی بیشترین سن ابتلا به این نوع سرطان است.
گاهی در خلال فرایند تکامل سلولهای شبکیهای، اختلال غیر طبیعی به وجود می آید وبه جای تکامل سلولی و تولید سلولهای بالغ برای دریافت پیامهای نوری، برخی رتینوبلاستها به رشد سریع و مهار نشده خود ادامه داده و یک توده سرطانی را به وجود میآورند که رتینوبلاستوم نامیده میشود. رتینوبلاستوما معمولاً زمانی تشخیص داده میشود که والدین یا پزشک متوجه میشود که چشم کودک غیرمعمول است. معمولاً وقتیکه پدر یا مادر نور در چشم کودک میاندازند، مردمک چشم (نقطه تاریک در مرکز چشم) به دلیل خون در عروق پشت چشم قرمز به نظر میآید. در چشمهایی با مشکل رتینوبلاستوما، مردمک چشم اغلب سفید یا صورتی است. این برق سفید در چشم میتواند پس از گرفتن عکس فلش دار دیده شود.
سرطان استخوان
سرطانهایی که در استخوان شروع میشوند (سرطانهای اولیه استخوانی) اغلب در کودکان بزرگتر و نوجوانان رخ میدهند اما در هر سنی ممکن است رشد کنند.
دو نوع اصلی سرطان اولیه استخوانی در کودکان وجود دارد:
- استئوسارکوم در نوجوانان شایع است و معمولاً در مناطقی که استخوان به سرعت رشد میکند، مانند در نزدیکی انتهای استخوانهای کشیده در پاها یا بازوها، پیشرفت میکند و اغلب باعث استخواندرد میشود که در شب و یا با فعالیت شدیدتر میشود. این مشکل میتواند باعث تورم در ناحیه اطراف استخوان شود.
- سارکوما یوینگ یک نوع سرطان استخوانی است که شیوع کمتری دارد و میتواند باعث درد و تورم استخوان شود. این عارضه بیشتر در نوجوانان یافت میشود. شایعترین مکانهایی که برای شروع وجود دارد، استخوانهای لگن، استخوان ران، دیواره قفسه سینه (مانند رباط یا تیغههای شانهای) یا در وسط استخوانهای بلند پا است.
التهاب، درد و شکستگی ناگهانی از علامتهای شایع سارکوم استخوانی است.
درمان
درمان سرطان در کودکان میتواند شامل جراحی (حذف سلولهای سرطانی یا تومور)، شیمیدرمانی (استفاده از داروهای پزشکی برای کشتن سلولهای سرطانی)، اشعه (استفاده از انرژی تابشی برای کشتن سلولهای سرطانی) و پیوند مغز استخوان باشد.
پزشکان ممکن است برای کودک مبتلا به سرطان از یک یا چند درمان استفاده کنند. نوع درمان موردنیاز بستگی به سن کودک، نوع سرطان و میزان پیشرفت سرطان دارد.
کودکان در طول درمان، پس از اتمام درمان و به عنوان بازماندگان سرطان ممکن است با مسائل و مشکلات مختلفی روبهرو شوند. به عنوان مثال کودکان ممکن است درمانهای شدیدی دریافت کنند، سرطان و درمان آن اثرات متفاوتی بر بدنهای رشدنیافته نسبت به بدنهای بالغ دارد و ممکن است واکنش به داروهایی که علائم بالینی را کنترل میکنند متفاوت باشد.